Hoe verspreiden virussen zich?

Er bestaan verschillende soorten virussen waar je mee besmet kunt raken. De griep (het Influenzavirus), verkoudheid en het Herpesvirus zullen je vast bekend in de oren klinken. Er zijn vele soorten virussen en elk virus heeft zijn eigen manier om zich van de ene persoon naar de andere te verspreiden. In dit artikel leggen we je uit wat een virus eigenlijk is en hoe het komt dat ze zich dankzij ons als een lopend vuurtje kunnen vermenigvuldigen.

Wat is een virus?

Een virus is een dood noch levend stukje genetisch materiaal verpakt in al dan niet een eiwitmantel. Dit genetische materiaal bestaat uit nucleïnezuur (DNA of RNA) en verschilt per virus in grootte. Om zich te vermenigvuldigen, heeft een virus een levende “gastheer” nodig. Wij dus!

Wanneer een virus ons lichaam betreedt, infecteren zij (niet alle virussen) cellen in onze slijmvliezen. Slijmvliezen zijn vrijwel door ons hele lichaam te vinden: van onze neus en luchtwegen tot aan de maag en darmen. Daar ontwikkelt en vermenigvuldigt het virus zich, waardoor het (soms) ziek kan maken en naar anderen overgedragen kan worden met besmetting als gevolg.

Welke soorten virussen zijn er?

Er zijn ontzettend veel soorten virussen, en deze worden dan ook vaak in groepen of families ingedeeld. Denk hierbij aan:

• Herpesvirussen (deze kunnen onder andere een koortslip veroorzaken);
• Retrovirussen (hiv-virus);
• Coronavirussen (bijvoorbeeld sars-CoV-2);
• Influenzavirussen (de griep);
• Varicella Zoster Virus (bijvoorbeeld waterpokken);
• Verkoudheidsvirussen;
• HPV (humaan papillomavirus);
• Hepatitis virussen.

Een deel van deze virussen veroorzaken voor aandoeningen met vrij milde klachten, zoals een verkoudheid, de griep of een koortslip. Maar ook ernstige ziektes zoals HIV, SARS, en hepatitis worden door virussen veroorzaakt.

Voor een groot deel van de bovenstaande virussen bestaan vaccinaties. Denk hierbij aan een inenting tegen Hepatitis A wanneer je reist naar bepaalde landen met een verhoogd risico op besmetting. Daarnaast worden velen van ons als baby al gevaccineerd tegen bepaalde virussen, waaronder kinkhoest, hepatitis B en bof.

Virussen zijn altijd onder ons, er zijn zelfs meer virussen dan sterren in het heelal. Maar liefst 10 tot de macht 30 aantal virussen waarvan we er slecht 30.000 kennen, en enkele 150 ons ziek maken.

Hoe verspreiden virussen zich?

Een virus kan zich op verschillende manieren verspreiden, waaronder:

• Het inademen van virusdeeltjes, deze kunnen vrijkomen tijdens het hoesten, niezen snuiten van de neus;
• Het in contact komen met virusdeeltjes via voorwerpen (bijvoorbeeld door te drinken uit hetzelfde glas als een besmet persoon);
• Via besmet voedsel;
• Door middel van bloedcontact (bijvoorbeeld via onsteriele naalden);
• Door (insecten)beten;
• Via seksueel contact.

Hoe snel verspreidt een virus zich?

Dit verschilt per virus. Sommige virussen verspreiden zich namelijk een stuk gemakkelijker dan anderen. Wanneer een verkoudheid of griep heerst, wordt het virus al snel verspreid in bijvoorbeeld een ongeventileerde ruimte. Het overdragen van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) gaat iets minder “gemakkelijk”, net als Hepatitis virussen. Hiervoor is namelijk huid-op-huidcontact nodig.

Wat is een mutatie van een virus?

Virussen blijven voortdurend veranderen, met name in de genetische samenstelling. Het ene virus doet dat sneller dan het andere. Dit zorgt ervoor dat vaccins voor bepaalde virussen constant bijgewerkt moeten worden, om effectiviteit ervan te blijven garanderen.

De verspreiding van een virus wordt met een factor aangeduid, het zogenaamde reproductiegetal. Wanneer een virus zich in een rap tempo vermenigvuldigt ontstaan er terloops kopieerfoutjes: een mutatie. Niet elke mutatie blijft voortbestaan, dit is afhankelijk van diverse factoren. Kan de mutatie nog beter een immuunsysteem “misleiden”, dan is de kans groot dat deze mutatie de vorige versies verdrukt en dominant wordt.

Besmetting met virussen voorkomen

Hoewel veel virussen erg besmettelijk kunnen zijn, zijn er ook genoeg maatregelen die je kunt treffen om besmetting te voorkomen. Waaronder:

• Houd je persoonlijke hygiëne goed op peil. Was dus voldoende je handen en zorg ervoor dat je hoest of niest in je elleboog of in een zakdoekje;
• Zijn er veel mensen om je heen met een verkoudheid of griep? Houd dan voldoende afstand van elkaar;
• Let goed op bij het klaarmaken van voedsel: verhit bijvoorbeeld schelp- en schaaldieren voldoende. Was ook groente en fruit grondig voor het eten;
• Heeft iemand in je directe omgeving last van een koortslip? Vermijd knuffelen, kussen en (oraal) seksueel contact;
• Laat je inenten tegen virussen, bijvoorbeeld wanneer je op reis gaat.

Gerelateerde berichten